Yönetimde Mantar Teorisi Yaklaşımı
Teorisi Yaklaşımı
Son yıllarda yönetim kavramı içerisine giren mantar yönetimi yaklaşımı, yöneticilerin astları ile bilgi paylaşımını kısıtladığı, onlara sadece iş ve iş süreçlerini gerçekleştirebilecek gerekli ortamı hazırlayıp, görevlerini tamamlamalarını ancak sorgulama yapmamaları konusunda baskı yaptığı bir yaklaşımdır.
Bu yönetim yaklaşımı, mantarların yetiştirilme metaforu kullanılarak yönetim bilimine girmiştir. Burada çalışanlara iş yapabilmeleri için hazırlanan materyaller ve şartlar, mantar yetiştiriciliğinde gübreleme yapmak ile örtüştürülmüştür.
Tıpkı mantar üretiminde mantarların karanlıkta bırakılması gibi, yöneticilerinde astları ile bilgi paylaşımını kısıtlaması çalışanların performansını ve verimliliği artıracağı düşünülmektedir.
Tabi her sektör ve işletmenin iç özellikleri ve işleyişi ele alındığında, her zaman şeffaf ve katılımcı yönetim yaklaşımlarının olumlu çıktılar kazandıracağı, başka bir deyişle işletmeyi hedeflerine en optimum şekilde ulaştıracağı şeklinde bir sonuca varmak elbette yanlış olacaktır. Bu bağlamda şirketlerin kedi iç yapısı çerçevesinde hangi yönetim yaklaşımlarına uygun olduğu araştırılmalı bu araştırma neticesinde bir yönetim yaklaşımına gidilmelidir.
Mantar yönetim teorisi yaklaşımı tercih eden işletmelerde çalışanlara verilecek bilgiler stratejik düzeyde olmalıdır. Örneğin bazı üretim işletmelerinde, üretim ile doğrudan ilgili formülleri, bilgileri vb. sadece birkaç kişinin biliyor olması aslıda şirketin devamlılığı açısından oldukça önem arz etmektedir. Bunu sağlayamayan firmalar bilginin dışarı çıkması ile birlikte çok ciddi anlamda Pazar payı ve prestij kaybı yaşaması kaçınılmaz olur.
Günümüzde marka olmuş çoğu işletme aslında zamanla ve tecrübeyle elde etmiş olduğu bilgileri, verileri koruması ile sağlamıştır.
Şefaf ve katılımcı bir yönetim anlayışı yerine tercih edilen bu yönetim şekli ve uygulamaları çalışanlarda işyeri kapsamında istenmeyen davranışlara sebebiyet verebilecektir.Yönetim de mantar teorisinin bir başka olumsuz sonucu ise, bir arada çalışan üst ve astlar arasında bilgi alışverişinin adil olmaması sebebiyle üstlerin çok güçlü olduğu algısı yaratılması, buna bağlı olarak güç zehirlenmesi gibi durumların ortaya çıkma ihtimalinin kuvvetli olmasıdır. Oluşabilecek bir başka sorun ise alt kademede çalışan personelin bilgiye zor ve yetersiz ulaşması, şirket içinde dedikodu gibi hem fiziksel hem de düşsel bilgi kirliliğine sebebiyet vererek çalışanların performansını da olumsuz etkileyecektir.Yapılan bir çalışmada, 2000 çalışan üzerinde yapılmış olan bir araştırmada çalışanların %50 si şirket bilgilerinin çalışanlarla paylaşılmasının performansı artıracağını belirtmişler. Başka bir veri ise çalışanların %90 bilgi yetersizliği yerine şirketin performansının kötü olmasını tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
Sonuç olarak, yönetim yaklaşım stratejileri arasında bulunan mantar teorisi ve diğer yaklaşım yöntemleri şirketler ve sektörlere göre farklılık gösterecektir. Hemen hepsinin yöneticiler ve çalışanlar açısından olumlu ve olumsuz yönleri bulunmaktadır. Burada şirket yapısına uygun doğru stratejiler belirlemek, sürdürülebilirlik açısından oldukça önemlidir.
Mantar Yönetim Anlayışı tanımını sevdim.Aslında metafor bir yana,50 yılı aşkın iş yaşamımda,son 35-40 yılda önce devlet yönetiminde,sonra da dijital yaşamın her kesimi etkiliyecek şekilde etkinlik göstermesi ile ,ciddi yönetim zaaflarının ortaya çıkmasına neden oldu ve gerçekten “Mantar Yönetim Kültürü”( Kültür-Mantar)oluştu..
Bu kültürün,özellikle Türkiye benzeri gelişmekte olan (bir türlü gelişemeyen)ülkelerdeki üremeye çok uygun şartlar sağladığı açıktır..
Çalışmalarınızda başarılar dilerim.
Prof.Dr. Niyazi Erdoğan