Sabit – Değişken Maliyetlere Göre Kısa Vadeli Finansal Planlama Yaparken Kullanabileceğimiz Analizlere Örnekler
Başabaş Analizi
Başabaş analizi, satış geliri, maliyet ve kâr arasındaki ilişkileri inceleyen analitik bir analiz yöntemidir. Başabaş noktası, toplam gelirler ile toplam maliyetlerin birbirine eşit olduğu noktadır. Başabaş analizi bir kârlılık analizi türüdür.
Kâr = Toplam Gelir – Toplam Maliyet
Toplam Gelir = Toplam Maliyet (Başabaş Noktasıdır.)
Kâra Geçiş Noktası (Q) = Toplam Sabit Maliyetler / (Birim satış fiyatı – birim değişken maliyet)
Kâra Geçiş Noktası (TL) = Toplam Sabit Maliyetler / [1 – (Birim Değişken Maliyet / Birim sabit Maliyet)]
Giderler, sabit ve değişken olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit giderler üretim miktarı ve faaliyetine bağlı olarak değişmeyen genel yönetim, vergiler, kira giderleri gibi giderlerdir. Değişken giderler ise üretim miktarı ile orantılı olarak değişen malzeme ve işgücü gibi giderleridir. Değişken giderler, üretim hacmi ile aynı oranda artıp, azalmaktadır. Birim satış fiyatı ise sabittir. Bu durumda, işletmenin tek bir ürün ürettiği kabul edilmektedir. Sabit giderler, çeşitli üretim seviyelerinde aynı kalmaktadır.
Örnek vermek gerekirse, A İşletmesinin toplam sabit maliyetleri 40 Milyon TL’dir. Birim satış fiyatı 1.200.000 TL ve birim değişken giderleri 800.000 TL ise, A İşletmesi, hangi üretim miktarında başabaş noktasına ulaşır?
BBN = 40.000.000 / (1.200.000 – 800.000) = 100 adet
Faaliyet Kaldıraç Derecesi
Faaliyet kaldıracı, satışlar ile faaliyet gelirleri arasındaki ilişkiyi gösterir. Faaliyet kaldıracı, belli bir satış düzeyinde, satışlardaki yüzde 1’lik değişimin, faiz ve vergi öncesi kârda yüzde kaçlık bir değişime yol açtığını gösterir. Örneğin; faaliyet kaldıraç derecesi 2 olan işletmenin satışlarında yüzde 5 artış olursa, kârı yüzde 10 artar. Bir işletmede toplam sabit maliyetler arttıkça, faaliyet kaldıraç değeri de yükselir.
Finansal Kaldıraç Derecesi
Faiz ve vergi öncesi kârlarda meydana gelen değişmenin vergi sonrası kârları ne ölçüde etkilediğini gösterir. Finansal kaldıraç derecesi, faiz ve vergi öncesi kârlarda meydana gelecek bir değişikliğin, adi hisse senedi başına düşen kazancı nasıl etkileyeceğini de belirlemekte kullanılır. Finansal kaldıraç, belli bir satış düzeyinde, faiz ve vergi öncesi kârlardaki yüzde 1’lik değişimin, hisse senedi başına düşen kârda yüzde kaçlık bir değişime yol açacağını gösterir.
Mert Kılıçaslan
Stratejik Planlama ve
Finansal Hizmetler Uzman Yardımcısı
CGS Center
