Muazzez İlmiye Çığ Kimdir?
Muazzez İlmiye Çığ, (20 Haziran 1914, Bursa 17 Kasım 2024, Mersin), Türk hititolog ve yazar. Türkiye’de laiklik ve başörtüsü yasaklarının önde gelen savunucularından biriydi. Akademi kökenli
olmadığı için unvanı yoktu. Ancak 2000 yılında İstanbul Üniversitesi kendisine fahrî doktor unvanı vermişti.
Muazzez İlmiye Çığ, en popüler eserlerinden kabul edilen Kuran, İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni başlıklı kitabında, Arap kadınlarının taktığı başörtüsünün Müslüman dünyasında ortaya
çıkmadığı, aslında beş bin yıl önce Sümerli rahibeler tarafından takıldığını iddia etti. Ayrıca, Kur’an’da yer alan birçok hikâyenin aslında Sümer efsanesi olduğunu da iddia etti. 2007 yılında halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek suçuyla yargılandı, ancak ilk celsede beraat etti.
Çığ, sonradan 8 yıl Topkapı Sarayı müdürlüğü de yapan eşi Kemal Çığ’ın çalıştığı Eski Şark Eserleri Müzesi’nin Çiviyazılı Belgeler Arşivi’nde, Sümer ve Hitit dillerinde yazılmış eski tabletleri sınıflandırıp katalogladı.
Sümer Medeniyeti hakkındaki en yetkin isim, dünyaca ünlü Sümerolog Samuel Noah Kramer, History begins at Sumer: thirty-nine firsts in man’s recorded history (Türkçesi: Tarih Sümer’de Başlar) başlıklı eserinde, Muazzez İlmiye Çığ’dan “tablet koleksiyonu uzmanı” ifadesi ile bahseder.
Fahri Doktor…
Muazzez İlmiye Çığ, 12 Eylül Darbesi döneminde siyasî mahkumlar üzerinde deney yaptığı iddialarıyla gündeme gelen HZİ Nöropsikiyatri Vakfı’nın yönetim kurulu başkanı ve Vatan Partisi genel başkan başdanışmanıydı. HZİ Nöropsikiyatri Vakfı, adını Çığ’ın annesi Hafize ve babası Zekeriya İtil’in baş harflerinden alıyordu.
Vakıf hakkında, Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanımı yasak olan ilaçların Türkiye’de hastalar ve mahkumlar üzerinde denendiği çalışmalar yaptığına dair çok sayıda iddia ortaya atıldı.
Alman Arkeoloji Enstitüsü ve İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Bilimler Enstitüsü’nün onursal üyesidir. 2002 yılında, gazeteci Serhat Öztürk ile gerçekleştirdiği nehir söyleşi, Çivi Çiviyi Söker başlıklı bir otobiyografi olarak Türkiye’nin önde gelen finans kuruluşu Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlandı.
Muazzez İlmiye İtil’in anne ve babası Kırım Tatarıdır ve her ikisi de Türkiye’ye göç etti; baba tarafı Merzifon’a, anne tarafı ise Türkiye’nin dördüncü büyük şehri olan ve o dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli bir bölgesel yönetim merkezi olan kuzeybatıdaki Bursa’ya yerleşti.
Muazzez İlmiye, I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesinden birkaç hafta önce Bursa’da doğdu. 1919’da beşinci yaş gününü kutladığı sırada Yunan Ordusu tarafından İzmir’in işgal edilmesi üzerine öğretmen olan babası, ailesinin güvenliğini sağlamak için Çorum’a taşındı ve genç Muazzez burada ilköğrenimini tamamladı. Ayrıca Fransızca ve keman dersleri aldı. 1926’da sınavla Bursa Kız Muallim Mektebi’ne girdi ve 1931’de, 17 yaşına geldiğinde ilkokul öğretmeni yetiştiren bu okuldan mezun oldu.
Yaklaşık beş yıl boyunca, bir başka kuzeybatı kenti olan Eskişehir’de öğretmenlik yaptı. Bu sırada kardeşi Turan İtil, beyin cerrahı olmak için Amerika’ya gitti. 1936’da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Hititoloji Bölümü’ne kaydoldu. Hocaları arasında, İkinci Dünya Savaşı’nı Türkiye’de profesör olarak geçiren, Hitler dönemi Alman-Yahudi mültecileri Hans Gustav Güterbock ve Benno Landsberger gibi dönemin en önemli Hitit kültürü ve tarihi uzmanları vardı.
