Ayağını Bütçene Göre Uzat
2013 yılının son aylarına girdiğimiz şu günlerde, firmalar 2014 yılı bütçesinin belirlenmesi için hazırlıklara başladılar. 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanun’unun 375. maddesinde yapılan değişiklik ile finansal planlama ve bütçe anonim şirketlerde yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri arasında yer almaktadır. Anonim şirketler için yasal bir zorunluluk olmasının yanısıra bütçe hazırlanması, tüm işletmeler için, hedeflerin açık ve net olarak ortaya koyulması, firmanın yol haritasının belirlenmesi, departmanlar arası koordinasyonun sağlanması, finansal planlamanın yapılması ve risk yönetimi açısından büyük önem taşımaktadır.
Bir işletme öncelikle, igelecek yılların stratejik amaçlarını, vizyonu ve misyonu çerçevesinde belirlemeli ve kendilerini bu amaça götürecek finansal hedefleri gerçekçi bir şekilde ortaya koymalıdır. Bütçeye giden yolda, koyulan hedeflerin ve yapılan tahminlerin analizlere dayanması ve gerçekçi olması önem arz etmektedir. Örneğin işletmede hedeflenen büyüme rakamları sektörün gelişimi ve ülkedeki ekonomik faktörler göz önüne alınarak hesaplanmalıdır. Belirlenen finansal hedeflere ulaşmada, işletmeler departman bazında girişimleri belirlemeli ve bunlara uygun olarak eylem planları hazırlamalıdır. İşletmedeki her bir birim yöneticisi bu girişimler ve eylem planları doğrultusunda hedeflere ulaşmak için gerekli bütçeyi belirlemelidir.
Türkiye’de işletmeler genelde bütçe ile ilgili yanlış bir algıya sahip olabiliyorlar. Bütçe, sadece ana gelir ve gider kalemlerimizden ibaret değildir. Bütçe hazırlanırken yapılan öngörüler, en ufak bir harcamadan en büyük gider kalemine ve en küçük kazançtan en büyük gelire kadar, gerçekleşebilecek olan tüm giriş çıkışları departmanlar bazında kapsamalıdır. Bu giriş çıkışlara ek olarak, tahakkuk esaslı ve nakit esaslı yazılacak kalemlere dikkat edilmeli ve bu ayrım mutlaka yapılmalıdır. Böylelikle firma finansal riskleri öngörebilecektir. Bütçeleme ilk olarak satış departmanında başlar. Satış bütçesini ana bütçe olarak da adlandırılabiliriz. Satış bütçesi hazırlandıktan sonra işletme stok miktarını belirlemeli ve bir üretim planı hazırlamalıdır.
Finansal planmalanın en önemli bacaklarından biri de nakit bütçesidir. Satış ve alım vadeleri kaç gün/ay olacak, işletmenin finansman ihtiyacı ne kadar ve özkaynak finansmanı mı borç finansmanı mı sağlanacak, yatırım harcamaları ve nakdi kar dağıtımı politikası ne olacak gibi sorulara yanıt verilmesi gerektiğinden nakit bütçesi, işletmenin stratejilerini de ortaya koyan bir tablodur.
Nakit bütçesini hesaplamak için, proforma gelir tablosunun yanı sıra, KDV bütçesi ve eğer duran varlık yatırımı yapılacaksa yatırım bütçesi de hazırlanmalıdır.
Aslıhan Kurban
CGS Center
Muhasebe ve Finans Uzmanı
