Mali Analiz Türleri
Mali analiz, işletmenin mali durumunu belirler. Bunu yaparken de mali tablo kalemlerindeki artış veya azalışların, kalemler arasında yıllara bağlı değişken eğilimlerin incelenmesi ve gerektiğinde belirlenen sektör ortalaması ile karşılaştırılarak yorumlanması gibi işlemlerden faydalanır. İşletmenin mali açıdan gelişiminin yeterliliğini göstermek için, mali analizler çok önemlidir.
Kapsamına Göre Mali Analiz Türleri
Yapılan çalışmanın kapsadığı dönemlere göre ikiye ayrılır. Bunlar statik ve dinamik analizlerdir.
Statik Analiz
İşletmenin sadece bir dönemine ait mali tablolarındaki verilerin analiz edilmesidir. Statik analiz, cari faaliyet dönemi için işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını gösterir. Ayrıca, yapılacak geniş kapsamlı bir analizin önemli bir parçasıdır. Oranlar, dikey yüzdeler ve diğer analitik tekniklerden yararlanılır.
Statik analizde işletmenin belli bir dönemine ait finansal tablo verileri kendi aralarındaki ilişkileri saptamak üzere analiz edilmektedir. Yapılan analizlerde işletmenin varlık ve finansman yapısı ile faaliyet yapısının profili belirlenmeye çalışılır. Bu analiz türüne verilebilecek en güzel örneklerden biri dikey yüzdeler analizi tekniğidir. Mali tablolarda yer alan hesap kalemlerinin, içinde bulundukları toplamlara oranlarının hesaplanarak analiz edilmesine dikey analiz, diğer bir ifadeyle yüzde yöntemi ile analiz denir.
Dinamik Analiz
İşletmenin birden fazla (genellikle birbirini takip eden) döneme ait mali tablolarındaki verilerin karşılaştırılması ve eğilimlerinin saptanmasıdır.
Dinamik analizde işletmenin cari dönem bilgileri geçmiş faaliyet dönemi sonuçlarıyla, işletmede belirlenen standartlarla (plan ve bütçe hedefleri), sektör veya benzer işletmelerle ve genel standartlarla karşılaştırılır. Analizde mali tablolar, dikey ve yatay yüzdeler ve oranlardan yararlanılır.
Dinamik analizlerde yalnızca bir işletmenin bir dönemine ilişkin analizler değil, bir işletmenin birden fazla dönemine ilişkin karşılaştırmalı analizler yanında diğer işletmeler veya rakip işletmelerle de karşılaştırmalı analizler yapılmaktadır. Bu analiz türüne verilebilecek en uygun örnek, trend veya eğilim yüzdeleri tekniğidir. Dinamik analizlerde yapılan karşılaştırmalar ile işletmenin dönemler boyunca gösterdiği değişim ortaya konulurken; gelecek dönemlere ilişkin tahminlerin yapılması da söz konusu olabilmektedir.
Günümüzde işletmelerin, vergi muhasebesine ilaveten, yönetim muhasebesi kapsamında yönetim raporlarını hazırlamaları çok önemlidir. Yukarıda saydığımız analizler ve ilave birçok farklı analiz işletmenin durumunun doğru yorumlanmasına ışık tutacaktır.
