Pazarlamanın ilk ortaya çıktığı zamanlarda tanımlandığı dağıtım yetkinliği, pandemi döneminde tekrar konuşulur oldu. Tedarik zinciri her zamankinden daha fazla iş planlamasının ayrılmaz bir parçası haline gelerek, tedarik zinciri planlamasının, şirket genelinde koordinasyon anlamına geldiği fark edildi.
Hollandalılar, Avustralya’da siyah bir kuğuya rastladıktan sonra tanımlanan “siyah kuğu” tabiri, finans ve ekonomi dünyasını derinden etkileme potansiyeline sahip, öngörülmesi güç nadir olaylar için kullanılmaktadır. “Benzeri görülmemiş” vurgusu Covid-19 salgınını betimlemek için kullanılırken, maliyetin yerine tedarik zinciri ve lojistiğin tekrar sahneye çıktığı bir döneme giriyoruz.
Covıd-19 salgınında, tedarik zincirinin temel rolünün hafife alınmaması gerektiğini anladık. Tedarik zinciri darboğazının, en kritik iş risklerinden biri olduğunu kabul ettik. Oysa salgından önce “külkedisi” mutfaktaki şöminenin önünde uyuyordu, çağrılana kadar. Salgın, çoğu tedarik zincirinin kör ve kırılgan olduğunu gösterdi.
Tedarik zinciri bileşenleri; gelişmiş teknolojilere ve hesaplanmış risk yönetimi stratejilerine rağmen çözümsüz kaldılar, çünkü bu teknolojiler, tedarik zincirleri için risk tanımlamayı değil, verimlilik ve kârlılık için optimize etmeyi ve azaltmayı hedeflemekteydi.
Çevrim İçi Dağıtım Kanalları Tercih Edilmeye Başlandı
Küreselleşme, ülkelerin küresel tedarik ağlarına bağımlılığını zaruri hale getirdi. Covıd-19 salgını, dünya tedarik zinciri riski ve dayanaklılığı konusunu gündeme getirdi.
Salgının uzunluğu ve uzunluğa ilişkin belirsizlik, durumu daha da zor bir hale getirdi.
Güvenilir tedarik zincirleri ülkelerin üretkenliği ve ekonomik büyüme için zaruridir. Bir yandan ürünlerin zamanında teslim edilememesi ve kıtlığı, diğer yandan tüketicilerin karşısında daha sınırlı ürün alternatifi ve ürünlerini üretmeye devam etmeyi başaran İşletmelerin tekel konumlarının oluşması ve fırsatçı davranışlarla fiyatları yükseltmeleri nedeniyle hükümetlerin müdahalesi zorunlu hale geldi.
Talep dalgalanmaları ve bu talep değişikliklerini yönetme becerisi işletmeler için kazananların özelliklerinden biri olarak tanımlandı. Üretim kapasitelerinin azalması, tedarikçilerin ürünleri müşterilere zamanında teslim etme kabiliyetini önemli ölçüde azalttı. Fiziksel kanallar bu dönemde giderek ağırlığını kaybederek, çevrim içi dağıtım kanalları tercih edilmeye başlandı.
Böylece, harmanlanmış bir çevrim içi-çevrim dışı model ortaya çıkmıştır. Hatta, yalnızca çevrim içi müşterilere hizmet vermek için tasarlanmış karanlık depolar da karşımıza çıkmaya başladı.
Tedarik Zincirinin Esnekliği Sağlandı
Coğrafi olarak dağınık üretim tesislerinin kurulması da tedarik zinciri esnekliğinin arttırabileceği bir çözüm olarak sunuldu.
Hava taşımacılığı hiçbir zaman olmadığı kadar önemli bir hale geldi. Hammaddeye ulaşmak mümkün olmayınca, üretim de olamayacağı için tedarik ağlarını haritalayarak görünürlüğün artırılması, böylece bir takım alternatif planların olması kritik kabul edildi. Farklı coğrafi konumlarda çeşitlendirilmiş tedarikçiler, kilitlenme sonuncunda yaşanabilecek üretim kesintileri için bir çözüm olarak görüldü.
Ayrıca, paydaşlar arasında gerçek zamanlı bilgi toplama, işleme ve paylaşma yoluyla da tedarik zincirlerinde görünürlük arttırılarak ürün geliştirme döngü süresini, teslim süresini ve müşteri hizmetlerini hızlı bir şekilde değiştirerek kesintilere hızla yanıt verme yeteneği olan çeviklik de sağlanabildi.
Tedarik Zinciri Yeteneklerine Tam Erişim
Salgın öncesi, birçok tedarik zinciri paydaşı, ağa, bir noktasından bağlıydı ve gerçek çok katmanlı tedarik ağının çoğu görünmezdi ve ağdaki diğer herhangi bir şirketle sanal olarak etkileşime giriyordu. Oysa salgınla beraber ağdaki her şirketin tedarik zinciri yeteneklerine tam erişime sahip olması gerektiği fark edildi. Yerel yetenekleri güçlendirerek, yerli üretim ve uluslararası ticaret arasında bir denge kurarak böylece riskli olarak algılanan kaynaklara bağımlılıklarını azaltmak esnek ve uyarlanabilir bir tedarik zinciri oluşturmak, tedarik zinciri kırılganlığı azaltılabilir. Bir yandan, ortak sayısını azaltarak kısa tedarik zincirleri tasarlamak, diğer yandan da yeni tedarik zinciri ortaklıkları geliştirerek riski dağıtmak kritiktir.
Prof. Dr. Feride Bahar Işın
Başkent Üniversitesi
IIBF/İşletme Bölümü Öğretim Üyesi
Kaynakça: https://www.kobiaktuel.com.tr/kulkedisi-mutfaktan-cikti-makale,2918.html
